Biolentzia internazionala

Neska kolonbiarrak azaldu dit Bogota bost gunetan dagoela banatuta. Inork ez dizu galdetuko zenbat diru daukazun, baina non bizi zaren esaten diozun segundoan jakingo du zein aberatsa zaren batetik bosterako eskalan: 5, oso aberatsa; 1, oso pobrea.  Esan diot, txantxetan, Kolonbiaz dudan erreferentzia bakarra Narcos telesaila dela, eta ez dela seguraski adibiderik onena. Esan dit ez zaiola axola telesailak ematen duen irudia, guztiz egiazkoa izan ez arren; are gehiago, gustuko duela dio. Horrela, behintzat, turistek badutela beldur puntu bat, eta ez direla hainbeste joaten bertara. Kanpotarrak etorriko balira, ez litzateke kolonbiarrik geratuko bosgarren gunean. Eta hori ezin da izan, esan dit.

Mutil mexikarrarekin ordubete daramat hizketan, kotxeko bidaiak luze jo du. Gai “korapilatsu” guztietan bat etorri gara. Bat-batean, baina, bota dit oso gustuko dituela armak, eta Mexikora itzultzen denean eskopeta bat erosi nahi duela. Harritu egin nau. Esan dit bere burua arriskuan ikusiko balu, bi aldiz pentsatu gabe egingo liokeela tiro (ia) edonori. Autodefentsarako bada, legala dela, betiere atzetik tiro egiten ez badiozu besteari. Legeak eta guzti dakizki. Delinkuentzia maila oso altua da Mexikon, eta ikusi izan omen du bere bizitza arriskuan behin baino gehiagotan. 

Hiru neska estatubatuarrek buruz dakizkite azken urteko tiroketak: non gertatu ziren, zenbat hildako/zauritu, tiratzailearen profila. Hiruretako baten anaia gazteak beldurra dio eskolara joateari. Duela ez asko, hamasei bat urteko mutil bat gerturatu zen haien eskolara, pistola batekin. Irakasleei abisatu zieten eta “lockdown” egoeran jarri zuten eskola: alarma, ate guztiak itxita, haurrak pareten kontra. Sute simulakro bat bezala, baina tiroketentzat. Umea behar zuena baino bi ordu beranduago iritsi zen etxera, negar zotinka eta beldurrez akabatzen. 

Beste neska estatubatuarra desiratzen zegoen Joker pelikula ikusteko, baina ez zen estreinaldira joan. Batman pelikula estreinatu zenean, tipo bat sartu zen zineman pistola batekin, eta pelikulako tiro-hotsekin nahastu ziren benetako tiroak. Jendea ez zen konturatu ere egin odola ikusten hasi ziren arte. Duela gutxi, zurrumurruak egon ziren, ereduari jarraiki, gauza bera egiteko asmoa zuela norbaitek Joker pelikularen estreinaldian. Badaezpada ere, etxean deskargatu eta bertan ikusiko duela dio.

Taldeko mutil finlandiarrak soldadutza egin zuen. Bi urte eman zituen ikasten nola erabili armak, nola defendatu bere burua. Derrigorrezkoa da Finlandian behintzat urtebete ematea bertan, neskentzat zein mutilentzat. Kanadara ikastera etortzeko aukera eman izan ez baliote, hantxe jarraituko zuela dio.

Bi neska katalan daude nire frantseseko eskolan. Ez dira independentistak; haiekin Bartzelonatik etorri den hirugarren neska, bai. Azken egun hauetan, haien arteko tentsioa gero eta handiagoa dela diote. Berri bati buruz aritu behar ginen atzo klasean; bietako batek ere ez zuen Kataluniako auzia aipatu, eta nik azaldu nuen nolabait. Esan zidaten kokoteraino zeudela guztiarekin; Instagram-a ireki eta ez zutela sua besterik ikusten. Ulertzen zutela jendeak manifestatu nahi izatea, baina biolentziaz ez dutela ezer lortuko. “Niri gustatzen zitzaidan nire kalea” dio batek, “zuhaitzekin eta. Itzultzen naizenean, batek daki zer aurkituko dudan. Gainera, gurasoak bisitan etortzekoak dira hurrengo astean. Agian ezingo dira Bartzelonatik irten. Hau zoramena da”. Horrela azalduta, badirudi gerra baten erdian dagoela Katalunia. Badago, nolabait. 

Sinestezinak egiten zaizkit errealitate horiek guztiak; urrun geratzen zaizkit oso. Pentsatzen jarrita, hain urrun geratzen al zaizkit? Duela ez hainbeste, Euskal Herria ez zen leku turistiko bat. Nire lehengusina andaluziarraren lagunak beldur ziren, Gabonetan bisitan etortzen zenetan, zerbait gertatuko ote zitzaion. Zortzi urte nituela, bost tiroz hil zuten gizon bat nire herrian bertan, kalean, nire eskolatik ez oso urrun. Ez zen Narcos, ETA zen. Bazegoen jende asko bere bizitza arriskuan ikusi zuena behin baino gehiagotan. Ez dira hain urruneko kontuak: gauza batzuk internazionalak dira, azken finean; biolentziak ez du mugarik ezagutzen.

Maitasunaren hizkuntza

Zer moduz moldatzen zara frantsesarekin? Ari zara aurreratzen? Nik baietz, beti. Eta egia da, eh. Klasean zoragarri moldatzen naiz: egiten ditut nire ahozko txukun-txukunak, azterketak ere elegante. Gainerako atzerritar ez-frankofonoekin komunikatzeko orduan ere erraminta bikaina da, zubi bakarra azken finean. Hori bai, hasten direnean frantsesak haien artean hizketan... komeriak. Azkar deskonektatzen dut; ez dut ulertzen, eta kitto. Baina noski, niri ere frantsesez zuzentzen zaizkit; nola bestela? Inozoa dirudit; maitasunaren hizkuntza izango da, baina edozein elkarrizketa informaletan, desenkanto totala eragiteko baino ez dit balio niri frantsesak. Hogei segundu hitza bilatzeko, bost konturatzeko ez dudala ezagutzen/gogoratzen, beste bost alternatiba onargarri bat bilatzeko, eta hurrengo hogei minutuak damutzeko erabili dudan hitzaz, ahoskapen ia totelari ehun buelta eman, eta berriro hasteko. Ikusi nuen aurrekoan meme bat, Sofía Vergararena. Ez nuke sekula esango, baina identifikatuta sentitu nintzen. Oso. “Do you know how smart I am in Spanish?” Halako zerbait zioen, eta ageri zen bera, oso haserre bere familia anglofonoari zuzentzen zitzaiola. Eta horixe da sentitzen dudana beti, beti. Nire puntu fuertea inoiz ez da izan espontaneotasuna, txispa hori. Nirea izan da sakontasuna, badakizue: elkarrizketa interesgarriak bai, baina ez minutu erdikoak; horiekin sekula ez naiz oso ondo moldatu. Baina noski, euskaraz. Asko jota, gaztelaniaz. Ba orain, imaginatu: nire bat-batekotasunerako inkonpetentzia naturala, gehi ondo ezagutzen ez dudan hizkuntza batean moldatu beharra. Maitasunaren hizkuntza desenkantoaren hizkuntza bihurtzeko errezeta aurkitu dizuet, lagunok. 

Produktibitatearen izenean

Ikasle-egoitzako sukaldea komuna da (denontzako berbera, alegia). Goizero jaisten naiz sukaldera, kafe disolbagarria egiteko ura berotzera mikrouhinean. Kutretasunaren definiziotzat har genezake seguraski, baina tira. Horrelakoa da bizitza. Urak, gutxi gora behera, bi minutu behar ditu irakiteko. 1:45, zehatzago. Kalkulatu dut dagoeneko. Normalean ez da inor egoten sukaldean goizetan, baina gaur bi neska zeuden mahaian eserita. Hegoamerikarra bat, ingelesa bestea. Espainolez hizketan. Eta ni, katiluari begira, bueltak nola ematen dituen ikusten. Asko dira bi minutu, egiteko ezer ez baduzu. Nahi gabe, baina elkarrizketa entzuten jarri naiz. Insomnioa duela dio batek, ezin duela lorik egin ia inoiz. Goizeko bostetan jaiki, eta ezin izaten dela berriro ere lokartu. Besteak erantzun dio ikerketa bat egin duela horretaz, eta entzuteko bere gomendioa. Espero nuen zerbait zientifikoagoa, erremedioren bat, baina honakoa bota dio: joan beharko zenuke medikuarenera, eta tratatu insomnioa. Izan ere, kaltegarria da zuretzat, noski, baina baita gizartearentzat ere. Azken finean, lorik egiten ez duzun egun bakoitzeko baxuagoa da zure produktibitatea, eta dirua galtzen du gizarteak. Uste nuen loarekin zerikusia zuten ikasketak egindakoa izango zela neska, baina badirudi ekonomialaria dela gehiago. Ekonomialaria, edo multinazional bateko espia, egoitzako ikasleon artean infiltratua etorkizunean nor abduzitu jakiteko. Bietako bat. Hala ere, apuntatu dut gomendioa: siesta egiteagatik gaizki sentitzen naizen hurrengoan, nire buruari esango diot lasai egoteko, produktibitatearen izenean egin dudala. Eta listo. Ding! Berotu da ura.